Het verleden van Nederland

Multimediale campagne Verleden van Nederland
Acht weken lang zal er tussen 10 oktober en 7 december aandacht zijn voor onze vaderlandse geschiedenis in de campagne Het Verleden van Nederland. Op tv, in boeken, via activiteiten in heel het land, clips voor onderwijs en films voor oud- en nieuwkomers. Het hart van de campagne Verleden van Nederland wordt gevormd door een achtdelige documentaireserie, uitgezonden vanaf 12 oktober 2008, 20.15 uur door de NPS/VPRO op Nederland 2. Deel 7, Zuilenland in Oorlog, zal worden uitgezonden om 20.25 uur. Vanaf 1 november worden de afleveringen iedere zaterdag herhaald om 15.00 uur op Nederland 2. De VOB heeft de documentairereeks mede mogelijk gemaakt.

Deze serie neemt ons mee vanaf de prehistorie tot de 21e eeuw. We reizen samen met Charles Groenhuijsen door de tijd langs potscherven, botten, rulle aarde, langs oude teksten, tekeningen en bouwsels tot aan foto's, radio, televisie en uiteindelijk zelfs de digitale snelweg. Er verandert veel, maar veel blijft ook, want altijd is er het land, de lucht, het weer en het eindeloze water...

Activiteiten in alle provincies
Voor kijkers die meer willen zien en beleven is er in samenwerking met provinciale werkgroepen een regionaal activiteitenprogramma samengesteld. In het hele land, van Middelburg tot Delfzijl en van Texel tot Maastricht, vinden manifestaties plaats die aanhaken bij de inhoud van de documentaire afleveringen. Debatten, tentoonstellingen, festivals, wandel-, bus- en boottochten en activiteiten in bibliotheken, op scholen, pabo’s musea en filmhuizen belichten de geschiedenis van de regio, stad of dorp. Vaak bieden deze lokale verhalen over het verleden een prachtige aanvulling op het ‘grote’ geschiedenisverhaal van de documentaireserie.
Op http://www.verledenvannederland.nl/ staat een uitgebreid programma per provincie.
Overzicht activiteiten van bibliotheken.

Publicaties voor jong en oud
Er verschijnen vlak voor de campagne een viertal boeken voor volwassenen:
Verleden van Nederland (Geert Mak, Jan Bank, Piet de Rooy, Gijsbert van Es en René van Stipriaan bij uitgeverij Atlas),
Het verlangen naar Buiten (Marcel van Ool bij uitgeverij Nieuw Amsterdam)
Reisgids Verleden van Nederland (ANWB)
Verdwenen Nederland (Noordhoff Uitgevers)

Voor kinderen verschijnen de boeken
Kinderen van Nederland (Jan Paul Schutten bij uitgeverij Nieuw Amsterdam) en
Verhalen van Nederland, geschiedenis voor jou (Gijsbert van Es bij NRC Handelsblad en uitgeverij Het Spectrum).

Voor oud- en nieuwkomers is er de serie Groeten uit Nederland
De campagne Verleden van Nederland bestaat naast het acht weken durende publieksprogramma, uit de achtdelige filmserie Groeten uit Nederland voor oud- en nieuwkomers Groeten uit Nederland. Groeten uit Nederland wordt breed gedistribueerd via het netwerk van de MBO-Raad naar de cursusaanbieders, taalaanbieders, gemeenteloketten, Brede Scholen, regionale televisie en openbare bibliotheken.

Canonclips voor scholieren
Voor het onderwijs zijn naar aanleiding van de 50 vensters van de Nationale Canon 150 educatieve canonclips gemaakt met teksten van Imme Dros, animaties van Harry Geelen en de stem van Frank Groothof. De canonvensters zijn uitgewerkt voor de niveaus groep 5 & 6, 7 & 8 van het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De clips worden op DVD gratis verstrekt aan 10.000 scholen en aan alle Pabo opleidingen.

Uitgebreide informatie op website
Op http://www.verledenvannederland.nl/ is uitgebreide informatie te vinden over de verschillende producten en activiteiten van de campagne.

Verleden van Nederland: Ireen van Ditshuyzen
Vier jaar geleden ging Ireen van Ditshuyzen in op het initiatief van Geert Mak en Gijsbert van Es om een documentaireserie te maken over de geschiedenis van Nederland. Van Ditshuyzen ontwikkelde de campagne Verleden van Nederland, waarvan de documentairereeks de ruggengraat vormt. De campagne heeft als doel Nederlanders inzicht te geven in hun eigen geschiedenis, van hun woonplaats en van heel Nederland.

Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
ANWB, RACM, Bankgiroloterij, COBO fonds, Cultuur Fonds BNG, Gemeente Alkmaar, Gemeente Amsterdam, Gemeente Haarlem, Gemeente Westland, IDTV, IDTV DOCS, Je Maintiendrai Fonds, Kosmopolis, Mondriaan Stichting, Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, NPS, Prins Bernard Cultuurfonds, Provincie Flevoland, Provincie Friesland, Provincie Gelderland, Provincie Noord Brabant, Provincie Noord Holland, Nederlandse Publieke Omroep, Staatsbosbeheer, Stichting Anno, Stichting Democratie & Media, Stichting Doen, Stimuleringsfonds Nederlandse culturele Omroepproducties , Vereniging Openbare Bibliotheken, VPRO,VSB FONDS

Overzicht acht uitzendingen
1. 12 oktober 2008 De lege delta, de prehistorie – 500 na Chr, eerste bewoners, de Romeinen (tot aan de Rijn bij Katwijk!) en de Bataafse Opstand.
AFLEVERING 1 – VERLOREN VERHALEN (PREHISTORIE – 500 NA CHR.)

Samenvatting
Het terrein is er woest, het klimaat is ruw; het leven en landschap somber. Hier kom je alleen indien het je vaderland is. – Tacitus
Zo schrijft de Romeinse geschiedschrijver Tacitus eind eerste eeuw na Chr. over het gebied dat nu Nederland is. Helaas zijn teksten zoals deze zeldzaam. We zijn aangewezen op andere bronnen om meer te weten te komen over onze vroegste geschiedenis. Opgegraven skeletten, dobbelstenen, kammetjes, munten en wapens bieden aanknopingspunten in onze zoektocht naar het verleden.
Bij de aanleg van de Betuwelijn werd het skelet van ‘Trijntje’ gevonden, een meisje uit 5500 v. Chr. Hoe leefde zij? Hoe leefde de in Flevoland aangetroffen ‘Swifterbantman’ (ca. 4000 v. Chr.)? En welk vreselijk lot trof het meisje van Yde rond het begin van onze jaartelling? Arbeiders vonden haar eind negentiende eeuw in het Drentse veen – mét een strop om haar nek. Als er écht naar deze sporen wordt gekeken, kunnen verloren verhalen weer tot leven komen.
2. 19 oktober 2008 Hoe God verscheen in de Lage Landen 500-1500, in Z-H. Willibrordus, graven van Holland (Floris V), Waterbeheer(sing), Dorestad/Hanzesteden.
AFLEVERING 2: HOE GOD VERSCHEEN IN DE LAGE LANDEN (500-1500)

Samenvatting
De hemel verhaalt van Gods majesteit, het
uitspansel roemt het werk van zijn handen,
de dag zegt het voort aan de dag die komt, de
nacht vertelt het door aan de volgende nacht
- Wachtendonckse Psalm


In het gebied dat nu Nederland heet, woont rond het jaar 500 nog maar een handjevol mensen. De meesten geloven in Germaanse Goden, die zich openbaren via bosgeesten of heilige bomen. In de achtste eeuw trekt bisschop Bonifatius met een groep soldaten vanuit Engeland naar Friesland om de heidense bewoners te bekeren. Hijzelf mag dan bij Dokkum zijn vermoord, toch krijgt het christendom hier langzaamaan vaste voet aan de grond.
Het is de tijd van de diepgelovige Karel de Grote en van een bloeiende kloostercultuur in een voornamelijk boerenland; maar ook van de opkomende handelsgeest, van Dorestad, van de eerste steden, de befaamde Hanzeroute en de hoofse cultuur met spectaculaire riddertoernooien. Velen sluiten zich aan bij militante kruistochten. Wat is toch de magische aantrekkingskracht van het christendom?
3. 26 oktober 2008 De Opstand 1500 – 1619, Willem van Oranje; Filips II; Maurits; Van Oldenbarnevelt.
AFLEVERING 3 – RELIGIE, REBELLIE EN REPUBLIEK (1500-1600)

Samenvatting
Ik kan niet goedkeuren dat vorsten over het geweten en de geloofsovertuiging van hun onderdanen willen heersen en hun de vrijheid van geloof en godsdienst ontnemen. – Willem van Oranje

De Opstand herinneren we ons als de strijd tussen Willem van Oranje en de koning van Hispanje die zijn meedogenloze generaal Alva op de Lage Landen afstuurt. Maar de Opstand gaat ook over zelfbeschikking, over geloofsvrijheid, over macht en verdraagzaamheid, over het ontstaan van een republiek tegen wil en dank.
Willem van Oranje krijgt als protestants jongetje een katholieke opvoeding aan het hof van keizer Karel V. Later, als stadhouder in de Nederlanden, neemt hij de wapens op tegen diens zoon: de machtige Spaanse koning Filips II. Wat brengt hem hiertoe? Hoe kan hij standhouden tegen het machtigste rijk in Europa? Is de slag bij Heiligerlee een succes of ligt het toch anders? Pas als de wind een stel watergeuzen een andere
kant opblaast, lijkt de Opstand een succes te kunnen worden.
4. 2 november 2008 Gouden Eeuw, Republiek en VOC, Migratie naar Republiek, Polderwonder, Regenten, Rampjaar 1672: de staten radeloos, het volk redeloos, het land reddeloos.
AFLEVERING 4 – DE GOUDEN EEUW (1600-1700)

Samenvatting
Het is in het belang van de staat, dat er altijd rust en vrede is. En dat de commercie onverhinderd moge worden gedreven. – Johan de Witt

De Gouden Eeuw is de eeuw waarin alles lijkt te lukken. Kunsten en wetenschappen floreren als nooit tevoren. Regenten besturen de steden en zijn tegelijkertijd kooplieden. Die combinatie maakt de jonge Republiek tot een internationale grootmacht. Op de wereldzee wappert de vlag van de VOC. De euforie is groot – maar zal deze lang standhouden?
In Amsterdam kun je niet om de rijkdom van de Gouden Eeuw heen. Zo zijn we in de imposante woning van Louis Trip, een zeventiende eeuwse koopman die door slim te netwerken exorbitant rijk wordt en een grote rol gaat spelen in het bestuur van zijn stad. En overzees, in Manhattan en in Jakarta, laat Charles Groenhuijsen zien waar Nederlanders in opdracht van de VOC voet aan wal zetten.
5. 9 november 2008 Slavenhandel en Verlichting 1702 – 1815, West Indische Compagnie, Verfransing/praalzucht, Genootschappen, Daendels: Patriotten vs Prinsgezinden, Willem V en Wilhelmina van Pruisen, Lodewijk Napoleon.
AFLEVERING 5 – TUSSEN VERVAL EN VERLICHTING (1700-1815)

Samenvatting
Wapent U allen, verkiest zelf degenen die U bevelen moeten, en gaat, evenals het volk van Amerika, in alle bescheidenheid te werk. – Joan Derk van der Capellen

De achttiende eeuw heeft een saai ‘imago’, maar is dat wel terecht? Dit is de eeuw van de Verlichting, van de rap voortschrijdende wetenschap en de nieuwe opvoedkundige idealen. Maar het is ook de eeuw waarin de Republiek op grote schaal in slaven handelt, vanuit Fort Elmina in Ghana tot in Suriname en Curaçao.
De machtsverhoudingen verschuiven voortdurend. Regenten proberen zich staande te houden, terwijl de invloed van de burgerij groeit. De politieke verwikkelingen aan het einde van de eeuw beleven we via twee historische figuren uit het oosten van het land: Joan Derk van der Capellen en Herman Willem Daendels: de ‘pen’ en het ‘zwaard’ van de patriottenbeweging.
6. 16 november 2008 Nederland, vaderland 1815-1918, Willem I (kanalenkoning), Javaoorlog, Belgische onafhankelijkheid, Grondwet 1848, Industrialisatie, Natievorming, Politieke partijen, vrouwenemancipatie, Eerste Wereldoorlog.
AFLEVERING 6 – DE BESCHAAFDE NATIE (1815-1918)

Samenvatting
De verspreiding van de kennis onzer nationale historie is een staatsbelang. Want evenzeer als – zo niet meer dan – taal, godsdienst of zeden, schept de geschiedenis den band die bevolkingen tot nationaliteiten verbindt en verbonden houdt. – Victor de Stuers

Aan het begin van de negentiende eeuw is Nederland een nog moeilijk begaanbaar land met zandwegen, koetsen en trekschuiten. Op het Congres van Wenen worden in 1815 de landsgrenzen vastgelegd: de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden worden samengebracht in één Koninkrijk. Maar eenheid is ver te zoeken.
Een eeuw later is de situatie drastisch veranderd. België heeft zich afgescheiden. Nederland is een beschaafde natie geworden, met stoomtrein, stemrecht en een nationale historie. Voor het eerst in de geschiedenis voelen de inwoners zich als Nederlanders met elkaar verbonden. Hoe heeft het land in zo’n korte periode zo drastisch kunnen veranderen?
7. 23 november 2008 Goedenacht en welterusten 1918-1949, Radio (Philips), Colijn, Van der Lubbe, NSDAP en Duitse Bezetting, Soekarno.
AFLEVERING 7 –ZUILENLAND IN OORLOG (1918-1949)

Samenvatting
Een volk dat voor tirannen zwicht,
zal meer dan lijf en goed verliezen,
dan dooft het licht… – H.M. van Randwijk


In de jaren ’20 is Nederland een geordende natie, waarin verschillende ‘zuilen’ relatief rustig naast elkaar kunnen leven. Krap dertig jaar later is er in dit opzicht niet veel veranderd. Toch hebben zich in de tussenliggende periode verbijsterende gebeurtenissen voorgedaan, die niemand van tevoren had kunnen verwachten.
Het Nederland van de jaren ‘20 en ’30 beleven we samen met premier Hendrikus Colijn, die Nederland door de crisisjaren probeert te slepen. We volgen de opkomst en ondergang van Hitler aan de hand van Marinus van der Lubbe – de brandstichter van de Rijksdag – en NSB-propagandist Max Blokzijl. Ondertussen, duizenden kilometers van Nederland vandaan, strijdt de charismatische verzetsleider Soekarno voor een vrij en zelfstandig Indonesië.
8. 30 november 2008 Vervagende Grenzen 1949 – heden, Marga Klompé, Wederopbouw, Verzorgingsstaat Drees, Europese integratie, Migratie, Srebrenica-Uruzgan, Globalisering: internet.
AFLEVERING 8 – VERVAGENDE GRENZEN (1949-2000)

Samenvatting
Voordat ik naar Nederland kwam, kende ik het Nederlandse volk niet. Ik had wel wat over Holland gehoord, maar niet over Nederland. Als je de grenzen overschrijdt, ontbinden de valse verhalen in je gedachten en komen er nieuwe verhalen tot stand. – Kader Abdolah

Na de Tweede Wereldoorlog is Nederland kapot. Het is duidelijk wat ons te doen staat: het land moet worden opgebouwd, met man en macht. Ook over onze normen en waarden bestaat vrijwel geen discussie: die worden bepaald door de zuilen. Nog geen vijftig jaar later lijkt de duidelijkheid van de wederopbouwjaren ver te zoeken. Zowel morele als fysieke grenzen zijn vervaagd. Bestaat 'Nederland' eigenlijk nog wel?
Als minister Sicco Mansholt het eerste zakje graan van de Marshallhulp ontvangt, valt nog niet te voorzien welke rol hij zal spelen als hervormer van het Europese landbouwbeleid. Eerst brood op de plank, en daarna een bloemetje op tafel. Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister, maakt zich hard voor de verzorgingsstaat. Met Jan Cremer breken de woelige jaren ‘60 aan. Gerard Reve belichaamt de doorbreking van veel taboes. Als de golf van ongekende welvaart uiteenspat, volgt de terugslag. En dan weer een nieuwe golf. En .....

Materialen van uw bibliotheek over deze onderwerpen
Aflevering 1: Prehistorie - 500 na Chr.
Archeologie
Bataven
Hunebedden
IJstijden
Opgravingen
Prehistorie
Prehistorische dieren
Prehistorische mensen
Romeinen
Romeinse oudheid
Romeinse Rijk
Steentijd

Aflevering 2: 500 - 1500
6e eeuw
7e eeuw
8e eeuw
9e eeuw
10e eeuw
11e eeuw
12e eeuw
13e eeuw
14e eeuw
15e eeuw
Franken
Kastelen
Kruistochten
Middeleeuwen
Ridders
Steden
Vikingen

Aflevering 3: 1500 - 1619
Hervorming
16e eeuw
Huis van Oranje-Nassau
Tachtigjarige Oorlog
Willem I, Prins van Oranje

Aflevering 4: 1619 - 1702
17e eeuw
Batavia
Molens
Ontdekkingsreizen
Johannes Vermeer
VOC
WIC
Willem II
Willem III

Aflevering 5: 1702 - 1815
18e eeuw
Slavernij
Willem I, Koning der Nederlanden

Aflevering 6: 1815 - 1918
19e eeuw
1900 - 1914
1900 - 1939
Armoede
Communicatiemedia
Industriële revolutie
Aletta Jacobs
Kinderarbeid
Abraham Kuyper
Migratie
Staatsinrichting Nederland
Nederlands Oost-Indië
Treinen
Spoorwegen
Srebrenica
Vrouwenemancipatie
Wereldoorlog I

Aflevering 7: 1918 - 1949
1919 - 1933
1919 - 1939
1945 - 1950
20e eeuw
Afsluitdijk
Colijn
Crisisjaren
Anne Frank
Indonesië
Jaren twintig
Jaren dertig
Jaren veertig
Jodenvervolging
Mode
Nederland Oost-Indië
Philips
Schiphol
Wereldoorlog II

Aflevering 8: 1949 - heden
1945 - 1960
1945 - 1965
1945 - 1970
1945 - 1975
1945 - 1980
1945 - 1985
1945 - 1990
1945 - 1995
1945 - 2000
1945 - 2005
20e eeuw